De EU Kaderrichtlijn Water (2000/60 / EG KRW) is waarschijnlijk het belangrijkste internationale wetgevingsinstrument op het gebied van water. Het waterbeheerbeleid zoals uiteengezet in de KRW is gericht op oppervlaktewater dat door stroomgebieden naar zee stroomt. Er is een geïntegreerde benadering ingevoerd voor kwesties met betrekking tot waterkwaliteit en waterkwantiteit en de richtlijn stelt een kader vast voor waterbeheer op basis van stroomgebiedsdistricten. Gekoppeld aan de KRW-doelstellingen moet een reeks mijlpalen worden gehaald, waaronder monitoringprogramma's.

De eisen om de kwaliteit van het oppervlaktewater te monitoren zullen toenemen naarmate de Europese Kaderrichtlijn Water en andere internationale programma's worden geïmplementeerd. De kwaliteit van drinkwater is afhankelijk van de effectiviteit van waterproductie-installaties, aangezien de kwaliteit van het oppervlaktewater in de meeste gevallen een aanzienlijke zuivering vereist. De kwaliteit van het oppervlaktewater krijgt veel meer aandacht door een toenemende druk op de watervoorraden wereldwijd als gevolg van vervuiling door menselijke activiteiten. Bovendien kan de mogelijkheid van onbedoelde of opzettelijke besmetting van drinkwatersystemen niet worden uitgesloten. Een voorbeeld is de ecologische ramp van de Rijn in 1986, waar zwaar vervuild water dat werd gebruikt bij brandbestrijdingsactiviteiten bij het chemiebedrijf SANDOZ in Bazel, Zwitserland, de rivier binnenkwam en bijna al het leven in de rivier doodde.

Veel van dergelijke "ongelukken", zoals met Sandoz, bedreigen ecosystemen, maar ook de menselijke gezondheid. In het geval van de SANDOZ-lekkage was het biologische analyse van het vervuilde rivierwater met een continu werkende biomonitor die vroegtijdig waarschuwingssignalen gaf over de omvang van de ramp. Sindsdien is het gebruik van on-line biomonitors voor de monitoring van de toxiciteit van rivierwaterkwaliteit in Europa gestaag toegenomen. Tegenwoordig is de waterkwaliteit van de Rijn sterk verbeterd, wat blijkt uit de terugkeer van vis.

Waarom verbeteringen in monitoring van oppervlaktewater

De belangrijkste redenen voor verbeteringen in riviermonitoring in Europa zijn: (a) oprichting van een internationaal meetnet langs de Rijn, (b) verbeteringen in het regelgevingsbeleid van regionale en nationale overheden en (c) strikte regelgeving en monitoring van industriële en gemeentelijke afvalemissies (Van den Broeke et al). Bovendien weet de industrie dat ze worden "in de gaten gehouden" door de riviermonitoringstations, wat ook heeft bijgedragen aan dit positieve effect. Het succes heeft geleid tot internationale implementatie van soortgelijke programma's over de hele wereld, wat resulteerde in verhoogde installaties voor microLAN in bijvoorbeeld Aziatische landen.